طراحی ویلا در مناطق روستایی از حساسیت خاصی برخوردار است چرا که باید پیش از همه با اقلیم و بافت روستایی آن منطقه همخوانی داشته باشد. بسته به مکان جغرافیایی و آب و هوای منطقه طراحی، متریال‌ها و نحوه‌‌ی ساخت متفاوت است.برای حفظ ظاهر روستایی و خدشه وارد نکردن به بافت آن لازم است نکات مهم در این باره مورد بحث و بررسی قرار گیرد. به دلیل این حساسیت ما این مقاله را به ارائه ی نکاتی در رابطه با طراحی ویلای روستایی شیک و درعین حال اصولی اختصاص داده‌ایم.
خانه‌های روستایی را بر اساس اقلیم دسته بندی کرده و به ویژگی‌های آنها می‌پردازیم.
خانه‌های روستایی اقلیم مرطوب و پر باران
در مناطق شمالی ایران ساخت و سازی ویلا حجم ویلاسازی در این مناطق رو به افزایش است. نزدیک بودن این مناطق به کوه‌های البرز و دریای خزر منجر به بارندگی های زیاد و رطوبت بالا میشود. بنابراین معماری این ویلاها باید به گونه‌ای باشند که تحمل هوای مرطوب را داشته و در عین حال ظاهری مقبول و یک دست با طبیعت اطراف داشته باشد. این به این مفهوم است که اسکلت سازه باید به گونه‌ای باشد که در برابر رطوبت دچار پوسیدگی و آسیب نشود این موارد به ویلای روستای کمک میکند تا در طول زمان دوام و استحکام خود را حفظ کرده و عمر مفید آن افزایش پیدا کند.
مشخصه خانه های روستایی شمال کشور کوتاه بودن دیوارها و شیروانی بودن سقف ها می باشد. شیروانی بودن سقف جهت تحمل وزن ناشی از بارش باران و برف حرف و همچنین عدم نفوذ رطوبت از طریق سقف می باشد. چوب یکی از متریال هایی است که در برابر رطوبت مقاوم است و در اصل این متریال برای هوای مرطوب ساخته شده است؛ چرا که عمر چوب به واسطه رطوبت طولانی تر شده و در عین حال ظاهری شیک و طبیعی به آن می بخشد. استفاده از ترکیبی از چوب و سنگ و حتی سیمان در طراحی نمای یک ویلای روستایی شمال کشور به زیبایی آن افزوده و همچنین عمرا چنین ویلاهایی طولانی میباشد.
بنابراین بهترین متریال استفاده شده در مناطق مرطوب چوب مهندسی شده، کاهگل، پنجره ها و سیستم تهویه مناسب، رنگ ضد آب و همچنین درزگیرها میباشد. همانطور که پیشتر اشاره شد استفاده از بتون در مناطق نه تنها در برابر رطوبت مقاومت داشته بلکه ظاهری زیبا به ویلا های روستایی می بخشد.
یکی از مواردی که در رابطه با ویلاهای روستایی باید بدانید این است که به دلیل زیاد بودن بارش باران این خانه ها و ویلاها زیرزمین نداشته تا از ورود آب به آنها جلوگیری شود.
ویلای روستایی شمال ایران
علاوه بر طبیعت شمال ایران، ویلا و خانه های محلی در استان‌های گیلان و مازندران، از جذابیت های خاص خود برخوردار بوده و به همین دلیل مسافران زیادی را به این مناطق جذب می کند. بخش هایی از استان مازندران در ارتفاعات مناطقی وجود دارند که در آن تنوع انواع مختلف خانه های روستایی را میتوانید مشاهده کنید. نه تنها زیبایی بصری این خانه ها ما را مذکور خود میکند بلکه به ما در انتخاب متریال طراحی مناسب برای ویلاهای آن منطقه یاری می رساند.
از بحث خانه های بومی مناطق که بگذریم، ویلاهایی که در نواحی شمالی ایران ساخته می شوند می بایست علاوه بر ظاهری زیبا و شیک، کاربردی بوده و با بافت اطراف آن همخوانی داشته باشد. چرا که این یکدستی و یکنواختی در طراحی، دوستدار طبیعت بوده و به حریم بومی این مناطق تجاوز نمی کند. به همین خاطر بهتر است که از متریال ها و رنگ هایی استفاده کنیم که نه تنها از از لحاظ ظاهری چشم نواز باشد بلکه نیازهای منطقه را نیز برآورده کند؛ همچنین به طبیعت آسیب نزند. با توجه به اینکه این منطقه، کوهستانی به حساب می آید باید از قواعد معماری کوهستانی توأمان با معماری بومی منطقه استفاده کنیم.
ویلا های روستایی مناطق گرم و خشک
از جمله مناطقی که در آن ویلای روستایی ساخته میشود، مناطق گرم و خشک است. برخلاف تصور عموم، ساخت ویلاهای روستایی در این مناطق اگر به طور اصولی صورت گیرد به طبیعت خشک آن مناطق نیز زیبایی می بخشد. یکی از مشخصات مناطق گرم و خشک و کویری، ترکیبی از آسمان آبی و رنگ خاک می باشد بنابراین بهتر است در طراحی ویلاهای روستای این مناطق از متریال هایی استفاده کنیم که با این ترکیب رنگ همخوانی داشته باشد و علاوه بر آن در برابر اقلیم این منطقه مقاوم باشد.
ساخت یک ویلا در نواحی گرم و خشک که از آب دور بوده و رطوبت آن پایین می باشد و درجه حرارت آن غالباً بالاتر از ۳۰ درجه بوده، از اصول خاص خود برخوردار است. عمده ترین فاکتوری که باید در ساخت یک ویلا در این مناطق در نظر گرفت کاهش گرما در طول تابستان و فراهم کردن آسایش است. برای طراحی یک ویلا در مناطق گرم و خشک بهتر است نکات زیر را در نظر گرفت.
جهت گیری شمالی جنوبی:
جهت گیری یکی از اساسی ترین عناصر در زمان طراحی یک خانه در مناطق خشک و گرم می باشد. جهت گیری خانه باید به گونه‌ای باشد که که در تابستان کمتر در معرض خورشید بوده و در زمستان گرمای مناسب را فراهم کند. برای مرتفع کردن این نیاز می بایست از دیوارهای بلند رو به شمال و جنوب استفاده کرده و از جهت گیری به سمت غرب خودداری کرد.
استفاده از آجر در نما:
استفاده از آجرهای خشک شده در برابر خورشید در خانه از این اذیت برخوردار است که از ورود گرما به داخل منزل خود خودداری می کند چرا که این نوع از آجر ضعیف ترین رسانای گرما می باشد به همین جهت استفاده آن در نمای خارجی یک ویلای منطقه گرم و خشک آن را در تابستان خنک و در زمستان از خروج گرما از منزل خودداری میکند. استفاده از آجر در نما نه تنها از لحاظ تبادل گرما و سرما نقش مهمی را ایفا می کند بلکه ظاهری شیک به ویلای منطقه گرم و خشک ما می بخشد.
ایده استفاده از آجر در نما به تمدن های قدیمی باز می‌گردد.
پنجره های کوچک:
اگرچه تعبیه‌ی تهویه مناسب برای یک فضا از اهمیت خاصی برخوردار است اما این کار باید متناسب با اقلیم و آب و هوای منطقه صورت گیرد در اقلیم و آب و هوای خشک بهتر است که اندازه پنجره ها کوچک و تعداد آنها حداقل ممکن باشد که به این طریق تبادل گرما و سرما به حداقل خود می رسد.
دیوارهای ضخیم و بلند:
یکی از ویژگی های اساسی خانه های مناطق گرم و خشک دیوارهای بلند و ضخیم می باشد. استفاده از سیمان و بتن در طراحی خانه های منطقه گرم و خشک به همراه متریال عایق که درون آن استفاده می شود نه تنها ظاهری زیبا به ویلای ما می‌بخشد بلکه آن را هم در برابر دمای بالا و هم در برابر دمای پایین مقاوم کرده، چرا که در حین تابستان آن را خنک و در زمستان از خروج گرما محیط داخلی جلوگیری می کند. نمونه‌ای از این خانه ها که در آن از این استراتژی طراحی معماری استفاده کردند، می‌توان به خانه‌های کاشان اشاره کرد.
سقف:
سقف خانه جایی است که بیشتر از همه در معرض تابش آفتاب و اشعه خورشید قرار دارد به همین جهت در دمای محیط نقش مستقیمی دارد. به همین جهت از عناصر مهم هنگام طراحی یک ویلای منطقه گرم و خشک می باشد. در مناطق گرم و خشک یک سقف دو لایه و یا یک سقف سفید برای این مناطق مناسب بوده چرا که گرما را منعکس می کند. یک باغچه‌ی کوچک یا یک استخر میتواند هم از لحاظ زیبایی و هم از لحاظ تعادل دمایی نقش بسزایی را در طراحی ویلا های گرم و خشک ایفا کند. از این نوع طراحی می توان به خانه های مدیترانه‌ای یونان، و فرانسه اشاره کرد.
آب باران:
سقف های گنبدی می توانند به نوعی به عنوان ذخیره کننده های آب در خانه های مناطق گرم و خشک به حساب آمده و علاوه بر آن به دلیل جمع شدن آب نه تنها دمای داخل منزل را کاهش داده بلکه آنرا برای فصل تابستان و هوای خشک آماده می کند.
گیاهان و فضای سبز:
به غیر از آب، گیاهان به عنوان یک عنصر خنک کننده در این مناطق عمل می‌کنند و به همین دلیل نقش کلیدی را در طراحی خانه های منطقه گرم و خشک ایفا می کنند. گیاهان نه تنها به تصفیه‌ی هوا کمک کرده بلکه به رطوبت آن نیز می افزایند. این عنصر حیاتی معمولاً در داخل و اطراف خانه، در نما، تراس استفاده شده و سایه های طبیعی ایجاد می کنند که در طول تابستان و اهمیت آن به وضوح مشخص است. به همین خاطر استفاده از گیاهان نه تنها در تعادل دمای محیط نقش موثری را ایفا می کند بلکه با ظاهری زیبا و شیک به ویلای ما می بخشند. استفاده از گیاهان در طراحی ویلا های روستایی مناطق گرم و خشک هم از لحاظ ترکیب رنگ و هم از لحاظ اصول زیبایی شناختی در طراحی ویلای ما نقش اساسی بازی می کند.
رنگ:
استفاده از دیوارهای سفید برای نمای ویلای روستای گرم و خشک گرما را منعکس و کرده و به دلیل قابلیت تطابق خود با دمای محیط در ویلاهای مناطق گرم و خشک استفاده می‌شوند. از این نمونه‌ها می توان به نمونه های خانه های مدیترانه ای اشاره کرد.
عناصر ایجاد سایه:
هنگام طراحی ویلا های منطقه گرم و خشک در نظر گرفتن سایه بان و وسایلی چون Shade ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است چرا که کمک می کند که دیوارهای خارجی ساختمان کمتر در معرض خورشید قرار بگیرند. بر روی سقف می تواند آفتاب گیر استفاده کرده که نتیجه‌ی استفاده از این وسیله فراهم کردن دمای مناسب برای فضای داخلی ویلای منطقه گرم و خشک می باشد.
بالکن و تراس:
این فضاها در طراحی ویلا های مناطق گرم و خشک به تهویه‌ی هوا کمک کرده و همچنین دما را در بخش های داخلی آن در صورتی که فضا ها به هم مرتبط باشند، کاهش می دهد. وقتی که این فضاها با گیاهان پوشیده شده باشند این خاصیت تقویت شده و به خنک شدن فضای داخلی کمک می کند. از این نوع خانه ها می توان به خانه های عربی که در مناطق گرم با درجه حرارت های بسیار بالا ساخته می شوند اشاره کرد. در این خانه پاسیویی در مرکز ساخته شده و سایر فضاها حول این نقطه ساخته می شوند. فضاهایی مانند بالکن در ساختن ویلاهای روستایی علاوه بر کمک به تعادل دمای محیط ظاهری زیبا و شیک به این ویلاها می بخشند.
علاوه بر موارد ذکر شده توجه به رنگ استفاده شده در نمای ساختمان های مناطق گرم و خشک و ویلاهای روستایی این منطقه بسیار حائز اهمیت می باشد. در مناطقی چون یزد که از کاه گل در نمای خانه های آن استفاده می شود؛ می‌توان برای طراحی ویلای روستایی این منطقه، نمای آن را به شکلی پیاده سازی کرد که از لحاظ رنگ با بافت منطقه همخوانی داشته باشد.
طراحی ویلای مناطق کوهستانی
برای طراحی مناطق کوهستانی موارد زیر را باید در نظر گرفت:
جهت یابی بنا:
همان گونه که در مورد ویلا های مناطق گرم و خشک صحبت کردیم در طراحی ویلای مناطق کوهستانی نیز باید از لحاظ جهت گیری، اصول بخصوصی را رعایت کنیم. قرارگیری ساختمان ویلا باید به گونه ای باشد که پوشش گیاهی اطراف آن به هیچ عنوان آسیب ندیده و از بین نرود. بخش کوهستانی محل ساخت ویلا باید تا جایی که میشود دست نخورده باقی بماند. وقتی که صحبت از جهت یابی ویلای کوهستانی به میان می آید باید این جهت گیری به گونه‌ای باشد که ساختمان از آفتاب و نور خورشید بیشترین استفاده را ببرد.
رنگ ها و متریال ها:
متریال های استفاده شده در ساخت و طراحی خانه های کوهستانی عموماً چوب طبیعی به همراه آلومینیوم می باشد. ترکیب چوب و سنگ در طراحی نمای ویلای کوهستانی نه تنها با طبیعت اطراف همخوانی دارد، بلکه ظاهری شیک به ویلای روستای کوهستانی ما می بخشد. دلیل استفاده از سنگ در ویلای کوهستانی مقاومت آن در برابر سرما و همچنین عایق بودن آن در برابر دمای پایین و حفظ دمای متعادل فضای داخلی ویلا و خانه می باشد. سنگ های استفاده شده در ویلاهای کوهستانی غالباً رنگ‌های تیره دارند.
جمع بندی:
ما در این مقاله در رابطه با ویژگی های ویلاهای روستایی در مناطق غیر شهری بر حسب اقلیم صحبت کردیم و آن را به اقلیم پرباران مرطوب، گرم و خشک و کوهستانی تقسیم کردیم. نکته‌ی مورد توجه در طراحی ویلای روستایی مهمتر از همه خدشه وارد نکردن به بافت طبیعی روستایی می باشد. در ادامه همچنین به این موضوع که چگونه می توان یک ویلای شیک روستایی ساخت و در مورد متریال های مورد استفاده در این ویلاها پرداختیم.
اسکلت سازه ویلاهایی که در مناطق مرطوب و پر باران ساخته می شوند، باید از متریال هایی باشند که در برابر رطوبت و پوسیدگی مقاوم داشته و همچنین ظاهری شیک و زیبا به ویلای روستایی ما ببخشد. برای این کار می بایست از متریال هایی چون چوب و سیمان استفاده کرد. ارتفاع دیوارها در ویلاهای مناطق مرطوب کوتاه و غالباً سقف آن شیروانی بوده چرا که باید تحمل وزن آب حاصل از بارندگی را داشته باشد.
ویلا های مناطق گرم و خشک غالبا دیوار های بلند داشته و سقف آنها صاف می باشد. مواردی که باید در طراحی ویلای منطقه گرم و خشک رعایت کرد، جهت گیری ساختمان، پنجره های کوچک، استفاده از آجر در نما و استفاده از عایق مناسب در دیوار ها جهت حفظ دما در زمستان ها و خنک نگه داشتن محیط در فصل گرما و تابستان می باشد. علاوه بر آن در نظر گرفتن فضایی برای قرار دادن گیاهان در داخل و خارج ویلای منطقه گرم و خشک و همچنین استفاده از رنگ های روشن در نمای آن نه تنها به تهویه هوا و خنک شدن فضا کمک میکند بلکه ظاهری زیبا و شیک به ویلا می بخشد.
ویلاهای مناطق کوهستانی می بایست شرایط ویژه داشته باشند. از شرایط ساخت ویلای کوهستانی می توان به حداقل بودن آسیب به پوشش گیاهی اطراف آنجا و همینطور استفاده از متریال هایی چون سنگ، چوب و سیمان به همراه متریال‌هایی چون آلومینیوم اشاره کرد. این متریال ها نه تنها به زیبایی ویلای ما می‌افزایند بلکه از لحاظ تبادل دمایی حداقل تبادل دما را با محیط اطراف داشته و از هدر رفتن گرما جلوگیری می کند. در طراحی خانه های ویلایی کوهستانی این نکته باید در نظر گرفته شود که همیشه جهت گیری ساختمان باید به گونه ای باشد که در معرض تابش خورشید و نور آفتاب قرار گیرد.
منبع: سایت کهنسازندگان